باور های اشتباه درباره پرورش کودک دوزبانه
باورهای اشتباه درباره پرورش کودک دوزبانه ( دوزبانگی )
شاید خیلی از شما تصمیم گرفته‌اید کودک خودتان را دوزبانه پرورش دهید، ولی موج عظیمی از باورهای منفی اطرافیان سمت شما هجوم می‌آورد و عقاید عجیب و غریب خودشان را به شما تحمیل می‌کنند.
شما به عنوان فردی که دنبال بالابردن سطح آگاهی خود هستید، باید نظرات آنها را بشنوید و از آنها تشکر کنید که شما و کودک شما دغدغۀ آن‌هاست، ولی مسیر صحیح را خودتان انتخاب کنید.
هیچ‌وقت اجازه ندهید باورهای اشتباه دیگران روی تصمیم‌گیری شما تأثیر بگذارد و با تحقیقات و مطالعه مسیر صحیح دوزبانگی را انتخاب کنید. در اینجا باورهای اشتباهی که ممکن است در این مسیر با آنها برخورد کنید را بررسی می‌کنیم:
1-آخه چطور ممکن است نوزاد زبان دوم را از الآن شروع کند؟
2-ممکنه به کودک فشار روحی و روانی وارد شود
3-اول زبان مادری رو یاد بگیره بعد زبان دوم رو شروع میکنم
4-شنیدم دوزبانگی باعث گیج شدن کودک میشه و زبان هارو قاطی میکنه
5-آیا دوزبانگی در کودکان باعث تأخیر در صحبت کردن می‌شود؟
6-برای کودک من خیلی دیر شده است
7-میخوام امتحان کنم اگه علاقه نشون داد ادامه میدم
بله اینجا تعدادی از افکار و باورهای اطرافیان آورده شده است که باعث می‌شود شما با شنیدن آنها مردد شوید و برای شما تصمیم‌گیری را سخت‌تر کند. پس بهترین راه مقابله با این هجوم عقاید داشتن آگاهی نسبت به روش صحیح دوزبانگی و انتخاب مسیر درست است. همۀ این دغدغه‌هایی را که دیگران برایتان می‌سازند یکی‌یکی پاسخ می‌دهیم.
1- آخه چطور ممکن است نوزاد زبان دوم را از الآن شروع کند؟
در پاسخ به این دغدغه باید گفت کمی به گذشته برگردید و به این فکر کنید که خود شما چطوری زبان مادری را فراگرفته‌اید که الآن به‌راحتی و روان و بدون فشار و فکر کردن راحت از آن استفاده می‌کنید؟ نوزادی را در نظر بگیرید که گریه می‌کند و مادرش با نوزاد صحبت می‌کند. چی شده؟ چرا گریه میکنی؟ عزیز دلم شیر میخوای؟ و… . آیا کودک متوجه می‌شود؟ چرا مادر با کودک صحبت می‌کند؟ او که متوجه نمی‌شود!
اگر خوب به فرایند فراگیری زبان مادری در کودکان دقت کنید، متوجه می‌شوید باوجوداینکه مادر می‌دانست کودکش متوجه نمی‌شود، ولی آن‌قدر روزانه با کودک صحبت می‌کند و در معرض صحبت‌های اطرافیان قرار می‌گیرد که بالاخره وقتی یک‌ساله می‌شود شروع می‌کند اولین کلمات را می‌گوید. کم‌کم بعد از گذشت چند ماه و چند سال زبان مادری کامل‌تر می‌شود. بعد از یادگیری کلمه جملات کوتاه می‌گوید، بعد جملات بلند و روز به روز در زبان مادری رشد می‌کند.
حالا به روش دوزبانگی دنیای نوین فکر کنید، دقیقاً همانند زبان مادری در کودکان شکل می‌گیرد. کودکی که یک سال در معرض زبان انگلیسی قرار می‌گیرد، مانند کودک یک‌ساله‌ای در زبان انگلیسی است و شروع به ادای کلمه یا جملات کوتاه می‌کند.
در این متد والدین باید خیلی صبور باشند، چراکه دوزبانه شدن کودکشان یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه نیازمند صبوری و مداومت داشتن است. باید این روال مرتب و منظم ادامه پیدا کند تا به بار بنشیند و سرانجام کودک دوزبانه شود.
| صبوری و مداومت شاه‌کلید دوزبانگی است. |
۲- ممکنه به کودک فشار روحی و روانی وارد شود
شاید اطرافیان شما با قاطعیت تمام به شما می‌گویند که کارتان اشتباه است و به کودک فشار روحی و روانی می‌آید. ممکن است عدۀ زیادی همین عقیده را در جامعه داشته باشند و جالب‌تر از همه اینکه عده‌ای تحصیل‌کرده و باسواد نیز هستند که همین عقیده را دارند. درواقع باید بگوییم که آنها تا حدودی حق دارند! به این علت که فقط ظاهر قضیه را می‌بینند و فکر می‌کنند که ما با آموزش‌های مستقیم و قدیمی می‌خواهیم کودک زبان یاد بگیرد.
درحقیقت این افراد بهخاطر ناآگاهی از متد و توجیهنشدن این‌گونه با شما برخورد می‌کنند، با قاطعیت نظر خودشان را مطرح می‌سازند و انتظار دارند شما نیز قبول کنید.
پس راه مقابله با این افراد این است که برایشان آموزش مستقیم و غیرمستقیم را توضیح دهیم و به آنها توضیح دهیم که روش نوین برای کودکان زیر هفت سال فقط با بازی، کارتون های سرگرم کننده و مجموعه های جذاب است و آموزش خشک و مستقیم نیست، درواقع آموزشی در کار نیست. کودک بازی می‌کند و ندانسته زبان دوم را یاد می‌گیرد. فقط در محیط غنی قرار گرفته است و هر چیزی که در قالب بازی برای کودکتان باشد، نه‌تنها فشار روحی و عصبی ندارد، بلکه کودک با لذت از محیط فرا می‌گیرد و همیشه خاطرات شیرین در ذهنش ثبت می‌گردد.
شما می‌توانید مثال اطرافیانتان را که به چند زبان صحبت می‌کنند برای آنها بیاورید، مثلاً در استان خوزستان افراد زیادی هستند که زبان مادری آنها عربی است و فارسی را کامل بدون لهجه و با تسلط صحبت می‌کنند و در زندگی شخصی و تحصیلی بسیار موفق هستند یا مثال افرادی که در تبریز زندگی می‌کنند و زبان مادری آنها ترکی است و حتی دیده شده نفرات اول کنکور سراسری و المپیادهای علمی کشور نیز می‌شوند و هیچ آسیبی و فشاری هم به آنها وارد نشده است، چون در محیط طبیعی و بدون استرس و فشار به سبک زبان مادری فراگرفته‌اند.
۳- اول زبان مادری رو یاد بگیره بعد زبان دوم رو شروع میکنم
این طرز فکر واقعاً خنده‌دارترین چیزی است که با آن مواجه می‌شویم و این احتمال تقریباً صفر است. چطور ممکن است کودک در یک محیط غنی و فارسی‌زبان زندگی کند، ولی زبان مادری خود را یاد نگیرد؟ شما با مثال‌های زیادی که در اطراف ما وجود دارد به‌راحتی می‌توانید از این نگرش سطحی عبور کنید.
۴- شنیدم دوزبانگی باعث گیج شدن کودک میشه و زبان هارو قاطی میکنه
عده‌ای عقیده دارند دوزبانگی کودک را گیج می‌کند، کودک مخلوط حرف می‌زند و جای فعل و فاعل را اشتباه می‌گوید و برای همیشه زبان و صحبتکردن او همین‌طور باقی می‌ماند، درصورتی‌که مخلوط حرفزدن دو زبان یکی از پروسه‌های طبیعی کودکان دوزبانه است و همۀ افرادی که الآن دوزبانه یا سه زبانه هستند، در مدت‌زمانی گذرا ممکن است این مرحله را داشته باشند.
این مرحله کاملاً طبیعی و گذراست ، کودک بعد از مدتی تقریباً نزدیک به سن مدرسه تفکیک زبانی را کاملاً یاد می‌گیرد، می‌تواند دو زبان را به‌خوبی تفکیک کند و بجا استفاده کند، ولی والدین عزیز و اطرافیان کودک باید به این نکته را توجه داشته باشند که تحت هیچ شرایطی حتی اگر خود کودک مخلوط حرف بزند، نباید شما با او مخلوط صحبت کنید، چراکه باعث سر درگمی کودک می‌شوید و او را گیج می‌کنید. شما به هر زبانی می‌خواهید با او صحبت کنید و کامل تفکیک کنید.
| کودک به‌طور طبیعی با افزایش سن یاد می‌گیرد تفکیک زبانی را به‌صورت صحیح انجام دهد و به‌راحتی می‌تواند بین دو زبان سوییچ کند. |
۵- آیا دوزبانگی در کودکان باعث تأخیر زبانی می‌شود؟
تحقیقات نشان می‌دهد که دوزبانگی باعث تأخیر زبانی نمی‌شود. کودکان دوزبانه شاید اولین کلمات خود را کمی دیرتر از کودکان تک‌زبانه به زبان آورند، ولی در همان محدودۀ سنی نرمال (بین هشت تا پانزدهماهگی) به زبان می‌آیند.
کودکانی که تأخیر زبانی دارند، حتی اگر تک‌زبانه هم باشند، دیر به زبان می‌آیند و این به دلیل اختلال زبان است و باید آسیب‌شناس مشکل آنها را حل کند، ولی کودکان دوزبانه که اختلال زبانی ندارند هر دو زبان را باهم صحبت می‌کنند. ممکن است دامنۀ لغات آنها به‌اندازۀ تک‌زبانه‌ها نباشد یا اینکه کل واژگان آنها در دو زبان به حداقل اندازۀ یک تک‌زبانه باشد، ولی هیچ‌وقت دوزبانگی علت تأخیر زبانی نیست و علت آن در چیزهایی دیگر است که آسیب‌شناسی می‌تواند آنها را بررسی کند.
برای مثال کودکان دوزبانه را می‌توان به یک ساختمان دوطبقه تشبیه کرد. همان‌طور که ساختن یک ساختمان یک طبقه زمان کمتری نسبت به ساختمان دوطبقه نیاز دارد، ولی ارزش و بهای یک ساختمان دوطبقه بسیار بیشتر از تک طبقه است.
۶- برای کودک من خیلی دیر شده است
والدین زیادی در جلسات مشاوره مراجعه می‌کنند که دارای کودکان ۵ الی ۱۰ساله هستند و اظهار ناراحتی و نگرانی می‌کنند که خیلی دیر متوجه شده‌اند و کاملاً ناامید هستند که کودکشان دیگر دوزبانه نمی‌شود. برعکس آنها والدین زیاد دیگری مراجعه می‌کنند که دارای کودک ۷ الی ۹ساله هستند و اظهار می‌کنند که برای کودکشان خیلی زود است و نمی‌توانند تصمیم بگیرند که الآن شروع کنند یا صبر کنند.
در پاسخ این عزیزان باید گفت هیچ‌وقت نه خیلی زود است و نه خیلی دیر. شما در هر سنی که هستید و کودکتان نیز در هر سنی می‌توانید از همین امروز شروع کنید. برای شروع دوزبانگی بهترین سن بدو تولد تا دهسالگی است و برای یادگیری زبان انگلیسی به‌عنوان یک زبان خارجی هر وقت شروع کنید، زمان مناسبی است و می‌توانید آن را با متدهای صحیح آموزشی به‌راحتی یاد بگیرید.
| رمز موفقیت در این متد آموزشی صبوری و مداومت است. حال هر موقع شروع کردید با رعایت این دو شرط می‌توانید بهترین نتیجه را بگیرید و از انگلیسی حرفزدن خود یا کودکتان لذت ببرید. |
و باور اشتباه آخر:
7- میخوام امتحان کنم اگه علاقه نشون داد ادامه میدم
این یک باور بسیار اشتباه است. کارتون فقط یک ابزار تسهیل‌کننده است و مثل این است که بگوییم که با کودکم فارسی صحبت میکنم اگه خوشش اومد زبان فارسی رو بهش یاد میدم یا اگر کودک من به درس خواندن علاقه داشت به او درس میدهم پس کامل این تفکر باطل هستش برای آموزش زبان نیاز دارد که والدین تصمیم گرفته و روند آموزش را شروع کنند ، حتما برای دوزبانه شدن کودک خود باید ابتدا همۀ روش‌های معتبر علمی در جهان را بدانیم، از ابزارهایی که می‌توانیم در این مسیر ارزشمند استفاده کنیم و تلفیقی از چند روش خوب را برای کودکانمان اجرا کنیم تا بهترین نتیجه را بگیریم.
باتشکر از
کارشناس مجموعه سرکار خانم زهره ابراهیمی
مشاور پرورش کودک دوزبانه