تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال
تاثیر تلویزیون روی کودکان و به خصوص نوزادان موضوعی جنجالی است که اختلاف نظرهای زیادی هم روی آن وجود دارد که بصورت کامل به آن میپردازیم . همه ساله انبوهی از مقالات و گزارشات با محوریت همین موضوع در مورد عادات تماشای تلویزیونی در کودکان منتشر می شوند که برخی از آنها نیز به حق هشدار دهنده هستند.
اکثر این مقالات و نظریه ها بر اساس عادت های کشور آمریکا تنظیم شده است زیرا کودکان آمریکایی به طور متوسط روزانه 4 ساعت تلویزیون تماشا می کنند در حالی که 20 درصد از کودکان زیر دو سال این کشور در اتاق خود یک دستگاه تلویزیون دارند و از آن استفاده می کنند .
در نوزادان سه ماهه و کوچک تر هم باید بگوییم که 40 درصد آنها تلویزیون و برنامه های نامناسب تماشا می کنند و این در حالیست که شمار کودکان دو ساله یا کوچک تری که تلویزیون تماشا می کنند هم مرتبا زیاد و زیادتر می شود.
براساس مطالعه ای که در سال 2003 میلادی انجام شد، کودکان 6 ماهه تا 6 ساله به طور متوسط دو الی چهار ساعت از روز خود را صرف «رسانه های دارای نمایشگر» مثلا تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر یا بازی های ویدئویی نامناسب می کنند. این مطالعه همچنین حاکی از ارتباط میان مدت تماشای تلویزیون و دشواری در مطالعه دارد.
بسیاری از این پژوهش ها پزشکان، مربیان و دیگر کارشناسان را بر آن داشته اند که والدین را به پیشگیری از تماشای تلویزیون توسط فرزندانشان ترغیب نمایند.
دیدن صفحه های نمایش و تلویزیون بیش از اندازه برای کودکان از نظر کارشناسان سازمان جهانی موجب کم تحرکی و چاقی برای کودکان می شود
دکتر فیونا بول، مدیر برنامه سازمان جهانی بهداشت گفت: «بهبود فعالیت فیزیکی و کاستن از زمان ثابت نشستن به همراه افزایش کیفیت خواب خردسالان سبب بهبود سلامت جسمی و روحی آنان شده، از چاقی و بیماری‌های وابسته به آن در آینده پیشگیری می‌کند.»
طبق اعلام این سازمان هر سال کمبود فعالیت جسمانی و چاقی سبب مرگ بیش از ۵ میلیون تن در گروه‌های سنی مختلف می‌شود.
در حال حاضر ۲۳ درصد از افراد بالغ و ۸۰ درصد از نوجوانان فعالیت جسمی کافی ندارند.
دکتر جوانا ویلومسن، دیگر کارشناس سازمان جهانی بهداشت نیز می‌گوید: «واقعا نیاز داریم فعالیت فیزیکی را به بچه‌ها برگردانیم.» وی می‌افزاید: «این یعنی رفتن از زمان نشستن کودک به سوی زمان بازی او، با در نظر گرفتن خوابش.»
این راهنمای سلامت و بهداشت کودکان همچنین پیشنهاد می‌کند خردسالان اوقات نشستهٔ خود را به جای تماشای صفحه‌نمایش‌ها صرف مطالعه و داستان‌گویی با والدین یا فرد سومی نمایند چراکه رعایت این نکات در ۵ سال نخست زندگی کودک کمک شایانی به سلامت وی در باقی عمر می‌کند.
این گروه پزشکی به والدین توصیه می‌کند برای کودکان زیر ۲ سال «برنامه‌های با کیفیت بالا» با ارزش آموزشی انتخاب کنند که هنگام تماشای آنها همراه با پدر یا مادر به درک کودک از چیزهایی که می‌بیند، کمک شود.
لینک مقالی اصلی و صفحه رسمی سازمان جهانی بهداشت
اختلاف نظر
در مقابل برخی از گروه‌های کارشناسان می‌گویند دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت برای زمان صفحه نمایش سودمندی‌های بالقوه رسانه‌های دیجیتال را در نظر نگرفته است.
آندرو پریبلیسکی، رئیس بخش پژوهش در انستیتوی اینترنت آکسفورد در دانشگاه آکسفورد معتقد است دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت «بیش از حد بر کمیت زمان صفحه نمایش متمرکز است و محتوا و بافتار استفاده را در نظر نگرفته است» به نظر او همه زمان‌های صفحه نمایش کیفیت یکسانی ندارند.
کالج سلطنتی پزشکی اطفال و بهداشت کودکان بریتانیا نیز در واکنش به انتشار این دستورالعمل اعلام کرد شواهد فعلی در این زمینه هنوز آنقدر قوی نیستند که بر اساس آنها کارشناسان بتوانند حد مشخصی را برای مدت مناسب استفاده از صفحه‌های نمایش تعیین کنند.
نظریه دکتر دیمیتری کریستاکیس (متولد ۷ مارس ۱۹۶۲) یک جامعه‌شناس و پزشک شناخته شده آمریکایی برای پژوهش‌های خود در شبکه‌های اجتماعی و تعیین‌کننده‌های اجتماعی و اقتصادی و بیولوژیکیِ رفتار، سلامت و طول عمر است. او استاد اجتماعی و علوم طبیعی در دانشگاه ییل استاو هدایت آزمایشگاه طبیعت انسان را بر عهده دارد و مدیر انستیتو شبکه علم ییل است.
او بنیان گذار حلقه مخالفان دیدن تلویزیون برای کودکان زیر 2 است اما او همه محتویات رسانه ای را مضر نمیادند
دکتر کریستاکیس در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از آیپد یا سایر برنامه های آموزشی برای کودک مضر است یا نه می‌گوید: در مورد کودکان زیر ۲ سال اگر مدت زمان کمی را پای نرم‌افزارهای تعاملی بگذارنند اشکالی ندارد، حتی ممکن است روزانه ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت وقت گذراندن یک کودک زیر ۲ سال با برنامه های تعاملی و آموزشی مفید هم باشد.
دکتر کریستاکیس در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است که برنامه ها مناسب و اپلیکیشن‌هایی که به روش بازی‌ها مثل خانه سازی یا تطبیق تصویر حیوانات می‌توانند مغز کودک را به چالش بکشند و به کودک برای رسیدن به یک حس موفقیت کمک کنند. اگرچه والدین هنوز هم باید مراقب باشند و نظرات دقیق روی مدت زمانی که کودک با این ابزارهای دیجیتالی صرف میکنند داشته باشند.
او حتی دیدن برنامه های مناسب با تحرک های پایین را برای کودکان مناسب نیز قابل تحلیل و مفید میداند
موضوعی که اغلب کارشناسان به آن به عنوان یک چیز مضر برای مغز کودک اشاره میکنند مدت زمانی است که کودک به صورت منفعل و بدون فعالیت پای تلویزیون یا مانیتور می‌نشیند، این ابزارها می‌توانند روی قدرت شناخت کودک اثر منفی بگذارند.
از نظر کارشناسان داخلی استفاده صحیح و انتخاب در نوع محرک ها برای کودکان مهم هستند و به رشد ذهنی کودکان کمک میکنند
دکتر اکرم پرند فوق دکترای روانشناسی و آموزش کودکان
دکتر «اکرم پرند» فوق دکترای روانشناسی و آموزش کودکان معتقد است بحثی که در خصوص رشد مغز کودک مطرح است اینکه ما چه محرک‌هایی را با چه ویژگی‌هایی در معرض کودکان و نوزادان قرار دهیم مهم هستند .
وی بیان داشت: باید توجه داشته باشیم که بچه‌ها در سنین مختلف چه خصوصیات رشدی و تحولی دارند و با توجه به سن تحولی کودک، اسباب‌بازی‌ها، رسانه‌ها و هر نوع محرکی مناسب سن کودک را در اختیار آنها قرار دهیم، اگر این مساله رعایت شود وجود هر گونه محرک می‌تواند به رشد شناختی، رشد حسی و حرکتی و رشد هیجانی کودک کمک کند، در غیر این صورت علاوه بر اینکه در رشد کودک، مثبت نیست می‌تواند مخرب هم باشد.
وی تصریح کرد: بچه نمی‌تواند با آن سرعتی که تصاویر نامناسب و بازی‌های الکترونیکی پیش می‌روند اطلاعات را پردازش کند و همین باعث خستگی ذهنی او می‌شود، از آنجا که ابعاد مختلف یک انسان از جمله روح، روان، شناخت، مهارت‌های هیجانی و اجتماعی انسان با هم در ارتباط هستند، این خستگی و سرعت بالای ورود اطلاعات به صورت یک شبکه، می‌تواند همه کارکردهای یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
این متخصص روانشناس افزود: به عنوان مثال وقتی بزرگسالان از نظر ذهنی خسته می‌شوند و بار شناختی زیادی بر اثر یک فعالیت ذهنی ایجاد می‌شود از نظر روحی و روانی هم متاثر شده، سطح تحمل‌شان پایین آمده و با کوچکترین محرکی، مدیریت هیجانات آنها کاهش پیدا می‌کند.
پرند بیان داشت: اگر بدانیم برای هر سنی چه محرکی قرار دهیم به رشد آن کمک می‌کنیم در غیر اینصورت هیچ کمکی به رشد کودک نکرده و مشکلاتی نیز برای او ایجاد می‌کند.
حال سوال اینجاست آیا تماشای تلویزیون برای کودکان نوپا باید ممنوع شود ؟
خبر خوب این است که با وجود این که پژوهش‌های زیادی نشان می‌دهد تماشای تلویزیون برای کودکان قبل از ۲ سالگی می‌تواند روی کودک اثر منفی بگذارد اما هنوز همه متخصصان به این نتیجه نرسیده‌اند که تلویزیون واقعا برای کودکان مضر است و همه آنها دیدن برنامه های مناسب و آموزشی برای کودکان را مفید میدانند
باتشکر از
کارشناس مجموعه سرکار خانم زهره ابراهیمی
مشاور پرورش کودک دوزبانه